Özgül bağışıklık diğer bir adıyla spesifik kazanılmış bağışıklık, vücudun bakteriler, virüsler veya yabancı maddelere karşı çok güçlü bağışıklık geliştirme özelliklerine verilen genel adlardan bir tanesidir. Vücudumuz bağışıklık sistemi sayesinde pek çok hastalığa karşı direnç göstermektedir. Özellikle belirli hastalık etkenlerine karşı vücutta yer alan B ve T lenfositleri tarafından sağlanan ve hatırlanma özelliğine sahip bağışıklığa ise özgül bağışıklıklar denir. Halk arasında kazanılmış bağışıklık olarak bilinen bu bağışıklıklar vücudun aynı hastalığa tekrar yakalanmasını engeller.
Özgül Bağışıklık Kimlerde Bulunur?
Özgül bağışıklık sistemi genellikle bağışıklığın 3 hattını oluşturan ve sadece omurgalılarda görülen bir bağışıklık çeşididir. Özgül bağışıklık, organizmalara saldırıp onları yok eden antikorlar ve lenfositler tarafından üretilir.
Özgül bağışıklık, özgül olmayan bağışıklıktan sonra harekete geçer ve insan vücudu içerisinde ya da omurgalı vücudu içerisinde daha yavaş gelişir. Bu bağışıklık çeşidi vücuda girmiş olan yabancı maddeler tarafından ya da reseptör aracılığı ile tanınmaktadır. Burada bilinmesi gereken en önemli nokta her lenfositin tek bir tipteki antijeni bağlayacak olan reseptörünün olduğudur. Bu antijen vücuda girdiğinde ise vücuttaki lenfosit reseptörü ile antijene bağlanılır. Bağlanan lenfosit ve antijenler birlikte aktifleşmiş olurlar. Sonrasında ise aktifleşen lenfositler bölünme yöntemi ile çoğalarak aynı tip antijenin yanıt veren çok sayıda lenfositlerini oluştururlar. Bir nevi klonlama yöntemi ile oluşan lenfositlerin bir kısmı antijene saldırırken diğerleri antijenle tekrar karşılaşıncaya kadar bekler.
Birincil ve İkincil Bağışıklık Nedir?
Birincil bağışıklık, antijenler vücuda girdiği zaman t ve b lenfositlerinin çoğalması ve bunlardan bir kısmının antijenle savaşan kısa ömürlü hücrelerine, bir kısmının da antijeni tanıyan hafıza bellek hücrelerine dönüşmesidir. Bu lenfositlerin antijenleri tanıyan bellek hücrelerine dönüşmesine birincil bağışıklık denir.
İkincil bağışıklık, aynı hastalık etkinliği ikinci kez insanın vücuduna girdiğinde hastalık daha önceden bu hücreler tarafından tanımlandığı için tepkinin hızlı bir şekilde verilmesidir. Hastalığı tanıyan ve antijene buna göre müdahale eden bu lenfositler ikincil bağışıklık sistemini oluştururlar. Buradaki en önemli kısım üretilen lenfositlerin daha önceden savaşmış olduğu hastalığı tanıyarak tekrardan kişinin ya da canlının hastalanmasını engellemek amacıyla daha kısa sürede antijenlere tepki vermesidir.
Vücutta Serbest Dolaşan Bakteri ve Virüslere Bağışıklık Sisteminin Müdahalesi
Vücutta serbest şekilde dolaşan bakteri, virüs gibi antijenlere B lenfositleri yani plazma hücreleri müdahale etmektedir. Antijenler, B lenfositin üzerindeki antijen reseptörüne bağlanınca burada B lenfositi aktifleştirerek aynı hücrelerden oluşan klonu oluşturur. Burada oluşan kullanımdaki bazı hücreler aynı antijenle tekrar karşılaştıklarında daha hızlı tepki verirler. Bu da hafıza hücreleri sayesinde yaşam boyunca aynı antijenle tekrar karşılaşıldığında plazma hücrelerinin yeteneğine sahip olan bu hücrelerin daha hızlı ve daha güçlü bir şekilde antikor oluşturmalarını sağlar.
Özgül bağışıklık sistemi daha basit anlatımıyla vücutta yer alan hastalıkların daha önceden bu hücreler tarafından tanınması ve bunlara karşı daha kısa sürede müdahale edilmesini sağlayan bağışıklık sistemidir. Bellek hafızaları sayesinde aynı antijenler ile tekrar karşılaştıklarında bu hücreler antikorlarını devreye sokarak hastalık hücrelerini elimine ederler. Bu sayede kişilerin hastalığı daha kısa sürede atmalarını ya da hiçbir şekilde hastalığa yakalanmamalarını sağlarlar. Oldukça önemli olan özgül bağışıklık sistemi bazı hastalıklar için mutlaka kazanılması gereken bağışıklıklar grubunda yer alır.
Bir önceki yazımız olan Devlet Hastanesi En İyi Ortopedi Doktoru başlıklı makalemizde devlet hastanesi en iyi ortopedi doktoru, devlet hastanesi ortopedi ve devlet hastanesi ortopedi doktorları hakkında bilgiler verilmektedir.
